FILOZOFI

96 Results / Page 6 of 11

Background

FILOZOFI

Natyralizmi sociologjik

Natyralizmi sociologjik është një teori që thotë se bota natyrore dhe bota shoqërore janë afërsisht identike dhe drejtohen nga parime të ngjashme. Natyralizmi sociologjik, në tekstet sociologjike i quajtur thjesht dhe vetëm natyralizëm, mund të hetohet qysh në mendimin filozofik të Auguste Comte në shekullin XIX, i lidhur ngushtë me pozitivizmin, i cili mbron përdorimin e metodës shkencore të shkencave natyrore në studimin e shkencave shoqërore. Ai nuk duhet të identifikohet ose ngatërrohet shumë ngushtë me pozitivizmin, megjithëse, edhe kjo e fundit mbron përdorimin e […]

todayMay 22, 2025 2

FILOZOFI

Natyralizmi në filozofi

Natyralizmi në filozofi është "ide ose besim që vetëm ligjet dhe forcat natyrore (në krahasim me mbinatyrorën ose shpirtëroren) veprojnë në botë." [1] Pasuesit e natyralizmit (dmth, natyralistët) pohojnë se ligjet natyrore janë rregullat që qeverisin strukturën dhe sjelljen e universit natyral, se ndryshimi i gjithësisë në çdo fazë është një produkt i këtyre ligjeve. "Natyralizmi në mënyrë intuitive mund të ndahet në një komponent ontologjike dhe metodologjike," argumenton David Papineau. [2] "Ontologjik" i referohet studimit filozofik të natyrës së qenies. Disa filozofë e […]

todayMay 22, 2025

FILOZOFI

Natyralizmi në letërsi

Natyralizmi në letërsi është një lëvizje që fillon në fund të shekullit XIX, e ngjashme me realizmin letrar në refuzimin e tij të romantizmit, por e veçantë në përqafimin e tij të determinizmit, shkëputjes, objektivizmit shkencor dhe komentit shoqëror. Lëvizja mbështetet kryesisht në teoritë e autorit francez Emile Zola. [1] Natyralizmi letrar niset më drejtpërdrejt [2] [3] nga "Romani Eksperimental" i Emile Zolas (1880), në të cilin paraqitet koncepti i Zolas për një roman natyralist, [4] e që në aspektin filozofik mbështetet […]

todayMay 22, 2025

FILOZOFI

Natyralizmi në art

Natyralizmi në art është një term që në thelb nënkupton përfaqësimin e asaj që është e dukshme, besnike deri në detaje (e ngjashme me riprodhimin fotografik), në krahasim me realizmin pa interpretimin e vlerës. Tendencat natyraliste mund të regjistrohen pothuajse në të gjitha epokat e historisë së artit. Nganjëherë i identifikuar me realizmin, natyralizmi në shekullin XIX ishte kundërpeshë ndaj klasicizmit akademik. Ky kuptim i natyralizmit çoi në shfaqjen e pikturës […]

todayMay 22, 2025 5

FILOZOFI

Besëtytnia

Një bestytni[1] është çdo besim ose praktikë që konsiderohet nga jo-praktikuesit si irracionale ose e mbinatyrshme, që i atribuohet fatit ose magjisë, ndikimit të perceptuar të mbinatyrshëm ose frikës nga ajo që është e panjohur. Zakonisht zbatohet për besimet dhe praktikat që rrethojnë fatin, amuletat, astrologjinë, tregimin e fatit, shpirtrat dhe disa entitete paranormale, veçanërisht besimin se ngjarjet e ardhshme mund të parashikohen nga ngjarje të mëparshme specifike (me sa duket) të palidhura.[2][3] Gjithashtu, fjala bestytni shpesh përdoret për t'iu referuar një feje që nuk praktikohet nga shumica […]

todayMay 22, 2025 3

FILOZOFI

Natyralizmi metafizik

Natyralizmi metafizik (i quajtur edhe natyralizëm ontologjik, natyralizëm filozofik dhe antisupernatyralizëm) është një botëkuptim filozofik i cili pohon se nuk ka asgjë tjetër përveç elementeve natyrore, parimeve dhe marrëdhënieve të llojit të studiuar nga shkencat natyrore. Natyralizmi metodologjik është një bazë filozofike për shkencën, për të cilën natyralizmi metafizik siguron vetëm një themel të mundshëm ontologjik. Në përgjithësi, këndvështrimi teologjik përkatës është natyralizmi fetar ose natyralizmi shpirtëror. Më konkretisht, natyralizmi metafizik hedh poshtë konceptet dhe shpjegimet e mbinatyrshme që janë […]

todayMay 22, 2025 1

FILOZOFI

Natyralizmi liberal

Natyralizmi liberal është një formë heterodokse e natyralizmit metafizik që qëndron në hapësirën konceptuale midis natyralizmit shkencor (ose reduktues) të natyralizmit dhe supernatyralizmit (mbinaturalizmit). Kjo lejon që njeriu të respektojë shpjegimet dhe rezultatet e shkencave të suksesshme pa supozuar se shkencat janë burimi ynë i vetëm për të kuptuar njerëzimin dhe marrëdhëniet tona me botën dhe njëri-tjetrin. Termi në fjaë për herë të parë u prezantua në vitin 2004 nga Mario De Caro & David Macarthur [1] dhe, në mënyrë […]

todayMay 22, 2025 3

FILOZOFI

Natyralizmi fetar

Natyralizmi fetar ndërthur një botëkuptim natyralist me idealet, perceptimet, traditat dhe vlerat që janë shoqëruar tradicionalisht në shumë fe ose institucione fetare. "Natyralizmi fetar është një perspektivë që gjen kuptimin fetar në botën natyrore dhe hedh poshtë nocionin e një mbretërie të mbinatyrshme". [1] Termi "fetar" në këtë kontekst interpretohet në terma të përgjithshëm, i ndarë nga traditat, zakonet ose besimet e ndonjë prej feve të caktuuara. [2] Fushat e shqyrtimit përfshijnë përpjekjet për të kuptuar […]

todayMay 22, 2025 2

FILOZOFI

Animizmi

Animizmi (nga latinisht: anima, "frymë, shpirt, jetë") [1] [2] është besimi që objektet, vendet dhe të gjitha krijesat posedojnë një thelb të veçantë shpirtëror. [3] [4] [5] [6] Potencialisht, animizmi i percepton të gjitha gjërat - kafshët, bimët, shkëmbinjtë, lumenjtë, sistemet e motit, punimet njerëzore dhe ndoshta edhe fjalët - si të animuara dhe të gjalla. Animizmi përdoret në antropologjinë e fesë si një term për sistemin e besimit të shumë popujve indigjenë, [7] veçanërisht në kontrast me zhvillimet më të fundit të feve të […]

todayMay 22, 2025 2