Si duhet interpretuar historia e krijimit?

Historia e krijimit formon hyrjen në Bibël dhe, sipas besimit të krishterë dhe hebre, përshkruan se si lindi bota. Ai përcjell disa pika teologjike të rëndësishme dhe qendrore. Ekziston vetëm një Zot që krijoi gjithçka. Është një krijues i mirë dhe i drejtë, por në të njëjtën kohë personal dhe i dashur që i gëzohet punës së tij. Ky imazh është i qartë për ne që e lexuam tekstin sot dhe ishte edhe më i dukshëm për izraelitët që e lexuan fillimisht. Ata ishin të rrethuar nga kultura që kishin fe të tjera me histori të tjera krijimtarie dhe tipike sipas tyre ishte se bota dhe njerëzimi u krijuan përmes luftërave të perëndive, çoroditjeve të tyre seksuale dhe shthurjes morale. E parë në këtë kontekst historik, historia biblike e krijimit spikat si realitet – Zoti është i lartësuar dhe i gjithëfuqishëm, shumë më tepër se të gjitha krijimi me kontroll sovran mbi ekzistencën.

Historia e krijimit shpjegon gjithashtu se njerëzimi është kurora dhe kulmi i krijimit. Ajo është caktuar për të sunduar dhe menaxhuar krijimin, por mbi të gjitha, ajo është e vetmja qenie e krijuar që ka një marrëdhënie personale me Zotin, sepse ajo është krijuar sipas imazhit të tij. Njeriu është formuar që të ketë shoqëri me Perëndinë dhe kjo është veçanërisht e qartë kur Perëndia ecën me të në Kopshtin e Edenit. Sado befasuese të jetë kjo për ne sot të lexojmë, ishte edhe më befasuese për ata që e lexuan tekstin për herë të parë dhe që e krahasuan atë me historitë e krijimit të kulturave përreth. Gjëja tipike për këto është se njerëzit janë krijuar për të qenë skllevër të perëndive, jo nga dashuria.

Për më tepër, në historinë e krijimit ne marrim sfondin se përse Krishterimi filloi të luajë një rol vendimtar në zhvillimin e shkencës moderne – mandati i kujdestarisë u jep njerëzve mandatin jo vetëm për të sunduar, por edhe për të eksploruar krijimin. Puna praktike nuk është diçka e keqe (rezultat i mëkatit të njeriut ose një vepër ndëshkuese e imponuar mbi njeriun nga perënditë), por pjesë e planit të mirë origjinal të Zotit.

Gjatë leximit të tekstit, mund të vërehen kontrastet e mprehta jo vetëm midis historisë së krijimit biblik dhe miteve bashkëkohore të krijimit, por edhe ndaj mitit të krijimit të kohës sonë – që gjithçka erdhi në ekzistencë vetvetiu, se ekzistenca është një rastësi dhe se njeriu është masa e gjithçkaje. Kështu, historia e krijimit ka një mesazh të rëndësishëm për të përcjellë edhe në kohën tonë.

Ekziston një konsensus i madh midis të krishterëve rreth njohurive teologjike të mësipërme. Në të njëjtën kohë, ka shumë çështje ku të krishterët vijnë në përfundime të ndryshme. Kush e shkroi historinë e krijimit dhe pse? A ka përdorur autori burime të tjera? A ka ndonjë vlerë si dokument historik? Si lidhet ai me shkencën natyrore?

Shumë studiues të Biblës besojnë se historia e krijimit në fakt përbën një tregim historik dhe kronologjik të mënyrës se si Zoti e krijoi botën. Brenda këtij këndvështrimi, ka interpretime të ndryshme se sa të gjata kanë qenë ditët e krijimit, nëse ka boshllëqe midis ditëve dhe nëse ka vend për epokat e gjata për të cilat flet shkenca e vendosur. Nëse e lexoni historinë e krijimit në këtë mënyrë, ka disa pika të mundshme kontakti me shkencën natyrore.

Studiues të tjerë biblikë besojnë se autori i historisë së krijimit nuk ka pasur për qëllim të përcjellë një tregim historik kronologjik, por se qëllimi i historisë së krijimit është teologjik ose liturgjik. Një qasje e tillë mund t’i lërë një hapësirë ​​relativisht të madhe shkencës natyrore për të hetuar çështjet e origjinës pa rënë në konflikt (ose edhe kontakt me) Biblën.

Ende studiues të tjerë të Biblës e konsiderojnë historinë e krijimit si të ashtuquajturin proto- ose mitohistori, domethënë një histori prozaike e ngjarjeve historike në themel që tregohet në një stil letrar dhe një gjuhë metaforike që nuk synohet të interpretohet shumë fjalë për fjalë. Ky është një zhanër ku autori nuk bën një vijë të qartë mes asaj historike dhe teologjike/metaforike. Nëse kjo pikëpamje është e saktë, nuk është veçanërisht e çuditshme që ne përpiqemi të vendosim se çfarë është historike dhe çfarë jo, dhe kjo pasqyron vështirësinë tonë në trajtimin e teksteve të tilla dhe jo një mangësi në vetë tekstin.

Si duhet të vazhdojmë atëherë kur përpiqemi të kuptojmë historinë e krijimit? Dua të them se duhet të kemi parasysh qëllimin e autorit me tekstin dhe atë që ai/ajo ka dashur të përcjellë me të. Si të krishterë, ne besojmë se Perëndia mund të na flasë kur lexojmë Biblën, por kjo nuk është njësoj si ta interpretojmë saktë. Kur interpretojmë Biblën, është e rëndësishme të kontekstualizojmë, domethënë ta vendosim tekstin në kontekstin e tij historik. Arsyeja për këtë është se komunikimi zhvillohet gjithmonë në bazë të rrethanave të caktuara historike. Edhe vetë Zoti duhej të zgjidhte një gjuhë që marrësit mund ta kuptonin dhe t’u fliste atyre në një mënyrë të kushtëzuar kulturalisht, në mënyrë që mesazhi të mos bëhej i pakuptueshëm dhe i pakuptimtë!

Për fat të keq, synimet e autorit, konteksti kulturor dhe parakuptimi i marrësve origjinalë mund të jenë të vështira për t’u kuptuar, pasi jetojmë sot mijëra vjet pasi tekstet janë shkruar. Të gjithë njerëzit ndajnë disa përvoja të përbashkëta dhe si rrjedhim, të gjithë mund të përvetësojnë disa nga të vërtetat themelore të përjetshme të Biblës. Por për të shkuar përtej kuptimit bazë, leximi i Biblës nuk mjafton; Kjo përfshin kryesisht një analizë të kujdesshme të tekstit biblik. Për t’u afruar me qëllimin e autorit dhe mënyrën se si e kuptuan marrësit origjinalë, mund të jetë gjithashtu e rëndësishme të studiohen tekste të tjera hebraike dhe histori krijimi nga kulturat bashkëkohore.

Artikulli i thelluar ofron një përmbledhje të një numri interpretimesh, mënyrat më të zakonshme për të kuptuar historinë e krijimit. Pavarësisht se ku përfundoni, mund të jetë mirë të jeni të vetëdijshëm për shumëllojshmërinë e interpretimeve që ekzistojnë midis të krishterëve ungjillorë.