chevron_left
-
play_arrow
Radio Atdhetaret Këngët më të zgjedhura
-
play_arrow
Boll
-
play_arrow
Dasma shqiptare Alban Mehmeti
-
play_arrow
Shendrit dielli në shpat e n´lugje Afrim Muqiqi
-
play_arrow
Thrret Prizreni mori Shkoder Fatmira Brecani & Aurela Gaqe
-
play_arrow
Oj molla e kuqe Fatmira Brecani & Artan Kola
-
play_arrow
Hajde mori nuse Abedin Zenuni & Fatmira Brecani
-
play_arrow
Për ju do të këndojmë Abedin Zenuni& Fatmira Brecani & Ervin Gonxhi
-
play_arrow
Potpuri Dasmash Alma Velaj & Suad Shaptafi
-
play_arrow
Mori qikë Arben Gjeloshi & Elvira Fjerza
-
play_arrow
Hajde nuse Aferdita Demaku
Prek Cali – Legjenda e Kelmendit dhe Heroi i Trojeve Shqiptare…
Më 25 mars 1945, regjimi komunist ekzekutoi një nga figurat më madhore të historisë shqiptare, burrin e maleve dhe prijësin e Kelmendit, Prek Calin.
Një njeri që jetoi dhe vdiq për tokën dhe nderin e kombit të tij, ai u vra nga ata që donin ta zhduknin historinë dhe traditat shqiptare.
Por, edhe pas 80 vitesh, emri i tij nuk është harruar.
Përkundrazi, ai mbetet një simbol i qëndresës dhe i luftës për lirinë e Shqipërisë.
Sot, akoma nuk janë gjetur eshtrat e tij, ndërsa kulla e tij në Vermosh është kthyer në rrënoja, një plagë e hapur për historinë shqiptare.
Por kujtimi i tij vazhdon të jetojë në ndërgjegjen e shqiptarëve që e dinë se ai nuk ishte thjesht një luftëtar, por një ikonë e sakrificës dhe krenarisë kombëtare.
Rrënjët dhe Formimi i Një Luftëtari:
Fëmijëria, në Malet e Kelmendit:
Prek Cali lindi në vitin 1872 në Kelmend, një nga krahinat më të forta dhe më të pathyeshme të Veriut të Shqipërisë.
Kelmendi, i njohur për burrërinë, besën dhe trimërinë, ishte një tokë ku liria kishte më shumë vlerë se jeta.
Ai u rrit në një familje me tradita të thella patriotike, ku fjala e dhënë dhe mbrojtja e trojeve ishin të shenjta.
Në një kohë kur Perandoria Osmane kishte filluar të humbiste kontrollin mbi Ballkanin dhe fqinjët e Shqipërisë kërkonin të zgjeronin territoret e tyre, malësorët shqiptarë ishin të vetëdijshëm se duhej të mbronin trojet e tyre me çdo kusht.
Prek Cali, që në moshë të re, u dallua për zgjuarsinë dhe trimërinë e tij. Ai u rrit duke ndjekur rrugën e të parëve të tij: rrugën e luftës për mbrojtjen e atdheut.
Burrëria dhe Rolet e Tij në Shoqërinë Malësore Në atë kohë, autoriteti në malësitë shqiptare nuk vinte nga titujt e qeverive apo nga vendime burokratike. Burrat fitonin respektin përmes mençurisë, guximit dhe drejtësisë.
Prek Cali u bë një nga figurat më të rëndësishme të Kelmendit, jo vetëm si luftëtar, por edhe si një udhëheqës i mençur që dinte të bashkonte njerëzit dhe të merrte vendime të drejta. Ai fitoi autoritetin e tij natyrshëm, duke udhëhequr me shembull dhe jo me forcë.
Lufta për Mbrojtjen e Shqipërisë Kundër Malit të Zi dhe Serbisë Në fillim të shekullit XX, Shqipëria ishte në një situatë kritike.
Fqinjët e saj, veçanërisht Mali i Zi dhe Serbia, synonin ta copëtonin territorin e saj. Kufiri shqiptar në Veri ishte vazhdimisht i rrezikuar.
Prek Cali, si prijës i Kelmendit, organizoi rezistencën kundër këtyre përpjekjeve.
Gjatë Luftërave Ballkanike (1912-1913) , ai luftoi me armë në dorë për të mbrojtur trojet shqiptare.
Kur Konferenca e Londrës (1913) vendosi t’ia jepte Malit të Zi territoret e Plavës dhe Gucisë, ai dhe luftëtarët e tij nuk e pranuan këtë padrejtësi. Ata organizuan qëndresën e ashpër në Luftën e Nokshiqit (1913) , duke i treguar botës se shqiptarët nuk do të dorëzonin lehtësisht tokat e tyre.
Lufta për Vermoshin (1920-1921) Në vitin 1920, forcat jugosllave tentuan të pushtonin Vermoshin , duke shkelur kufijtë e Shqipërisë.
Prek Cali, i cili tashmë njihej si një nga komandantët më të fortë në Veri, organizoi një qëndresë të fuqishme dhe i zmbrapsi trupat serbo-malazeze.
Në vitin 1921, Konferenca e Ambasadorëve vendosi t’ia jepte Vermoshin Jugosllavisë, por ishte pikërisht rezistenca e Prek Calit dhe e trimave të tij që bëri të mundur që ky vendim të mos zbatohej. Si rezultat, Vermoshi mbeti pjesë e Shqipërisë.
Qëndrimi ndaj Komunizmit dhe Rezistenca e Fundit Kur komunistët morën pushtetin në Shqipëri pas Luftës së Dytë Botërore, Prek Cali nuk mund të pranonte një regjim që impononte diktaturë dhe dhunë mbi shqiptarët. Për të, komunizmi ishte një rrezik i madh që shkatërronte vlerat tradicionale të shqiptarisë: besën, burrërinë, fenë dhe lirinë.
Në vitin 1945 , ai u rrethua nga forcat komuniste dhe u kap rob. Edhe pse e dinte fatin e tij, ai nuk kërkoi mëshirë. U gjykua në një proces farsë dhe u dënua me vdekje.
Ekzekutimi dhe Padrejtësia Historike:
Më 25 mars 1945 , në moshën 73-vjeçare, Prek Cali u pushkatua nga regjimi komunist. Trupi i tij nuk u gjend kurrë . Ai nuk pati një varr ku të nderohej nga pasardhësit dhe bashkëluftëtarët e tij.
Për regjimin komunist, ai duhej të zhdukej nga historia, por populli nuk e harroi kurrë.
Trashëgimia dhe Rindërtimi i Kujtimit të Tij Për dekada me radhë, emri i Prek Calit u fsheh nga historia zyrtare. Vetëm pas rënies së komunizmit, figura e tij u rikthye në kujtesën kombëtare.
Në vitin 2015 , ai u shpall “Nder i Kombit” , një titull që ndonëse i vonuar, e vendosi atë në vendin që i takon në historinë shqiptare.
Sot, 80 vjet pas ekzekutimit të tij , ende nuk janë gjetur eshtrat e tij, dhe kulla e tij në Vermosh mbetet një gërmadhë. Kjo është një turp për shtetin shqiptar, i cili ka ende një detyrë të papërmbushur: të nderojë një nga bijtë më të mëdhenj të Shqipërisë siç e meriton.
Përfundim:
Lavdi Prek Calit! Prek Cali nuk ishte thjesht një luftëtar, ai ishte një simbol i qëndresës shqiptare. Jeta e tij ishte një betejë e pandalshme për tokën dhe nderin e kombit. Ai nuk kërkoi pushtet dhe nuk u dorëzua kurrë. Ai luftoi për Shqipërinë dhe dha jetën për të.
Sot, shqiptarët duhet të kujtojnë dhe të nderojnë këtë burrë të madh.
Lavdi përjetë Prek Calit!
Pergatiti: Koja Leonard
