Kostandin Arianiti (1456/1457 – 1530)

Konstandin Komneni Arianiti ose Arianites (italisht: Constantino Cominato Arianiti;^[1][2] 1456/1457 – 8 maj 1530)^[3] ka qenë një fisnik, udhëheqës ushtarak, diplomat arbëror i shekujve 15-16 dhe pretendent që jetoi pjesën më të madhe të jetës në mërgim në Itali për shkak të pushtimit të atdheut të tij nga Perandoria Osmane.^[4] Kostandini u përpoq të vendosej si një udhëheqës midis refugjatëve të krishterë të Ballkanit në Itali dhe pretendoi zotërim mbi toka të ndryshme ish-kristiane në Greqi, duke përdorur titujt Princi i Maqedonisë, Duka i Akesë dhe Despot i Moresë.

Djali i Gjergj Arianitit, një zotërues shqiptar që kishte luftuar përkrah heroit kombëtar shqiptar Skënderbeut kundër osmanëve, Kostandini u dërgua në Itali për sigurinë e tij në vitin 1469, pas vdekjes së të atit. Në Itali, Kostandini u vu re nga Papa Sixtus IV, i cili i dha një pension dhe ai shpejt bëri një karrierë të suksesshme. Në vitin 1489, ai u martua një vajzë të familjes Palaeologu-Montferrat, një degë e dinastisë perandorake bizantine Palaeologu, përmes martesës me Francesca të Montferratit, një vajzë ndoshta jolegjitime e Boniface III, Markez i Montferratit. Martesa rezultoi në rritjen e pasurisë dhe statusit të Konstandinit, dhe gjithashtu hapi rrugën për qëndrimin e tij si regjent i Montferratit, në emër të djalit të vogël të Boniface, William IX, nga viti 1495 deri në vitin 1499.

Në fillim të shekullit XVI, Kostandini shërbeu si diplomat për papët dhe perandorin e ardhshëm Romak të Shenjtë Maximilian I, me të dyja palët që e gjetën atë si një ambasador të talentuar. Pas marrjes së tij të titujve “Princi i Maqedonisë” dhe “Duka i Akeas”, për të cilët ai nuk kishte asnjë pretendim të vërtetë, në vitet 1490, Kostandini mori pjesë në skema të ndryshme për të organizuar ekspedita kundër Perandorisë Osmane, duke u përfshirë në të paktën tre të veçanta. plane të lidhura me kryqëzatën gjatë gjithë jetës së tij. Në një moment midis viteve 1502 dhe 1507, Konstandini mori titullin “Despot i Moresë”, i përdorur më parë në mënyrë legjitime nga Andreas Palaeologu, një titull tjetër për të cilin ai nuk kishte asnjë pretendim gjenealogjik. Pavarësisht lidhjes së tij të dobët me këta tituj, Kostandini mbrojti me këmbëngulje përdorimin e tyre dhe, siç u pa nga rolet që pritej të luante në skemat e ndryshme që ai përfshihej, ishte gati të rrezikonte jetën e tij për të zbatuar pretendimet e tij.

Në vitet 1514 – 1515, Konstandini u emërua si guvernator lokal i qytetit të Fano në Mars të Ankonës nga Papa Leo X. Konstandini mund të ketë aspiruar të bëhej një figurë udhëheqëse mes shumë refugjatëve ballkanikë në Marsin e Ankonës, por asnjë ëndërr e tillë nuk u realizua. Në vend të kësaj, politikat e taksave papale e bënë Konstandinin, si përfaqësues qeveritar, të mos i pëlqente, dhe shkrimet bashkëkohore të tallnin këmbënguljen e tij për titujt e tij të zhurmshëm. Ai u hoq nga detyra nga Papa Leo në vitin 1516, pas një trazire nga vendasit, por u rivendos nga Papa Klementi VII në vitin 1524, ku më pas Konstandini qeverisi Fanon nga një kështjellë malore në Montefiore Conca deri në vdekjen e tij në vitin 1530. Djali i tij i vetëm, Arianit Arianiti, vazhdoi pretendimet e të atit duke përdorur titullin “Princi i Maqedonisë”, por hoqi dorë nga titujt e tjerë të Konstandinit.

Me gruan e tij Françeska, Konstandini kishte një djalë dhe gjashtë vajza. Emrat e fëmijëve ishin: ^[5]

• Arianit, djali i vetëm i Kostandinit. Shërbeu si kapiten në ushtrinë e Shteteve Papale deri në vdekjen e tij më 16 nëntor 1551. Vdekja e Arianitit i dha fund linjës mashkullore të familjes Arianiti në Itali. ^[6]
• Andronika, vajza e madhe e Konstandinit. U martua me Carlo III Toco, despotin pretendues të Epirit dhe kontin Palatine të Cefalonisë dhe Zakintos. Nëpërmjet djalit të tyre Leonardo IV Toco ajo ishte stërgjyshore e anëtarëve të mëvonshëm të familjes Tocco. Pas vdekjes së Carlo III, Andronika u martua përsëri, kësaj radhe me fisnikun milanez Giorgio Secco. ^[7]
• Pentesilea, vajza e dytë e Konstandinit, martuar me Lek Dukagjinin nga familja shqiptare Dukagjini. ^[8]
• Ipolita, vajza e tretë e Konstandinit, martuar me Zanobio de ‘Medici nga familja italiane Medici. U martua përsëri në vitin 1532 me Lionello Pio di Carpi të familjes Pio di Savoia. ^[9]
• Polisena, vajza e katërt e Konstandinit, martuar me Rinaldo degli Ottoni di Matelica nga familja Ottoni. ^[10]
• Deinara, vajza e pestë e Konstandinit, martuar me Giorgio Trivulzio nga familja Trivulzio. ^[11]
• Elena, vajza e gjashtë e Konstandinit, martuar me Juan de Luna, një kastelan në Milano. ^[12]

• Costantiono Arianiti, Babinger, Franz. (vol. 4) treccani.it
• Constantinidou, Natasha; Lamers, Han (2019). Receptions of Hellenism in Early Modern Europe: 15th-17th Centuries. Leiden: Brill. ISBN 978-9004402461.
• Foster, Russell (2015). Mapping European Empire: Tabulae imperii Europaei. Oxford: Routledge. ISBN 978-1315744759.
• Harris, Jonathan (2013). “Despots, Emperors, and Balkan Identity in Exile”. The Sixteenth Century Journal (në anglisht). 44 (3): 643–661. JSTOR 24244808.
• Hill, George Francis (1914). “Notes on Italian Medals-XVII”. The Burlington Magazine for Connoisseurs. 25 (136): 221–223+227. JSTOR 859716.
• Potter, David (1995). A History of France, 1460–1560: The Emergence of a Nation State. New York: St. Martin’s Press. ISBN 978-0312124809.
• Shamà, Davide (2013). “I di Tocco, Sovrani dell’Epiro e di Leucade: Studio storico-genealogico”. Notiziario dell’Associazione Nobiliare Regionale Veneta (në italisht).
• Vespignani, Giorgio (2007). “Attorno al progetto di Crociata di Alessandro VI (1492–1503). Andrea Paleologo nell’affresco dell’Appartamento Borgia del Palazzo Vaticano” (PDF). Erytheia: Revista de estudios bizantinos y neogriegos (në italisht). 28: 99–112. ISSN 0213-1986. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 29 korrik 2021. Marrë më 23 janar 2022.