Çfarë është filozofia?

Aty u argumentua, veçanërisht nga një anarkist kontribues, se filozofia është një formë arti, jo një shkencë, dhe për këtë arsye është një mendim i ri i guximshëm që duhet të çohet përpara. Filozofia sigurisht nuk është një shkencë empirike, por mund të jetë një plotësues i vlefshëm për një shkencë të tillë. Në fakt, filozofët punësohen shumë rrallë nga studiuesit empirikë për t’i sqaruar konceptet dhe arsyetimin.

Megjithatë, filozofia është përqafuar pothuajse plotësisht, veçanërisht nga njerëz që nuk janë përballur me këtë temë në universitet. Të gjithë duket se duan të kenë një marrëdhënie me filozofinë dhe mendojnë se e dinë se çfarë është ajo. Ndonjëherë dëgjon shprehje sikur diçka është “thjesht filozofi” në kuptimin e thjesht spekulimit. “Unë jam ulur këtu duke filozofuar,” thonë disa kur i lënë mendimet e tyre të rrjedhin lirshëm pa asnjë ashpërsi. Kushdo që thotë këtë ka pothuajse të njëjtën lidhje me filozofinë si kushdo që thotë se “çdo gjë është relative” ka me teorinë e relativitetit.

Nëse krahasoni Heidegger-in, Foucault-in dhe Derridën me mërzi të tilla (vini re ironinë) si Russell, Hare ose Ryle, mund të shihni një paralele në muzikë: xhaz kundrejt muzikës klasike. Kushdo që dëshiron të mësojë të luajë mirë muzikën xhaz, duhet të fillojë duke mësuar të luajë muzikë klasike, thuhet të ketë thënë Oscar Peterson. E njëjta gjë duhet të zbatohet edhe në filozofi. Kushdo që synon të bëjë ekspozita madhështore dhe imagjinative, duhet së pari të mësojë logjikën elementare në mënyrë që ajo të mos dalë plotësisht nga binarët.

Heidegger është akuzuar shpesh si nazist dhe kjo është e vërtetë. Por, siç shkruan filozofi britanik Jonathan Glover, rreziku me Heidegger nuk është se filozofia e tij lidhet në përmbajtje me ideologjinë naziste. Jo, rreziku më i madh është mendimi i tij i mjegullt. Dykuptimësia e tij rrezikon, sipas Glover, të minojë rolin e filozofisë në zhvillimin e të menduarit kritik.

Natyrisht, dikush mund ta shohë filozofinë si një formë arti dhe të admirojë kështjellat në ajër dhe sufllaqet që kanë krijuar “filozofët” krijues. Por kjo nuk mjafton. Sufllaqet mund të jenë të bukura dhe sigurisht që ka një art për t’i pjekur. Por ato shemben lehtësisht nëse futni një pirun në to. Dhe është futja e pirunëve në sufllaqe, jo pjekja e tyre, me të cilën duhet të merren filozofët.

Filozofia është mbi të gjitha arsye e sistemuar, mendim kritik. Theksimi i koncepteve të paqarta, arsyetimi i palogjikshëm dhe në përgjithësi bërja e pyetjeve të pakëndshme duhet të jetë detyra kryesore e filozofit. Bëhet fjalë për pastërtinë intelektuale. Asnjë disiplinë tjetër përveç filozofisë nuk ka për detyrë ta trajtojë këtë. Pastrimi i rrëmujës intelektuale të njerëzve të tjerë mund të mos jetë një detyrë aq tërheqëse, por duhet bërë.

Axel Hägerström ishte një filozof i madh suedez në fillim të shekullit të 20-të. Ai ishte një pastrues intelektual i llojit, gjë që bëri që shumë njerëz të frikësoheshin prej tij. Më 1911 u bë profesor në Uppsala dhe në leksionin e tij inaugurues, me argumente të mira, përjashtoi fenë nga morali. Ishte e guximshme, sidomos në një kohë kur kleri në Suedi kishte një ndikim që është vështirë të imagjinohet sot.

Që nga Sokrati, shumë filozofë janë akuzuar dhe ndonjëherë janë dënuar për aktivitete subversive. Bertrand Russell, një filozof me mendim të qartë dhe shpesh i lehtë për t’u lexuar, u burgos për një kohë për pacifizmin e tij. Sot nuk është e lehtë të jesh filozof në vende si Irani dhe diktaturat e tjera. Nëse dëshironi të piqni sufllaqe sipas recetës së diktatorit, sigurisht që jeni të mirëpritur. Por kushdo që ngul një pirun në sufle, mund të presë që të marrë një thikë në shpinë vetë.