Atë Anton Harapi , OFM – martir i fesë dhe i Atdheut

Në altarin e martirëve të Kishës Katolike në Shqipëri zë një vend të shquar figura e Atë Anton Harapit, françeskanit të jashtëzakonshëm, i cili më 20 shkurt 1946 dha jetën për Krishtin dhe Atdheun. Jeta, vepra dhe martirizimi i tij janë një testament i gjallë i besimit të patundur, përkushtimit të thellë shpirtëror dhe dashurisë së pakufishme për kombin shqiptar. Atë Anton Harapi nuk ishte thjesht një françeskan i devotshëm, por një njeri i dijes, filozofisë dhe letërsisë, që ndërthuri me mjeshtëri mendimin teologjik dhe angazhimin atdhetar, duke u shndërruar në një dritë ndriçuese për brezat që pasuan.

Jeta dhe shërbesa françeskane

I lindur më 5 janar 1888 në Shkodër, Atë Anton Harapi iu bashkua Urdhërit të Françeskanëve, duke e përqafuar jetën e varfërisë, bindjes dhe pastrisë, në frymën e Shën Françeskut të Asizit. I njohur për thjeshtësinë dhe përulësinë e tij të jashtëzakonshme, ai jetonte dimër e verë këmbëzbathur dhe me zhgunin françeskan, duke mishëruar në jetën e përditshme mësimet e Ungjillit. Përkushtimi i tij ndaj të varfërve, të margjinalizuarve dhe atyre që vuajnë, dëshmonte për një shpirt të pastër që i shërbente Krishtit nëpërmjet dashurisë për të tjerët.
Atë Anton Harapi ishte gjithashtu një mendimtar i thellë. Si teolog, filozof, sociolog dhe shkrimtar, ai solli kontribute të vyera në kulturën shqiptare. Vepra e tij letrare dhe filozofike, më e njohura prej të cilave është “Valë mbi valë”, pasqyron një reflektim të thellë mbi jetën, moralin dhe besimin. Ai e shihte Krishtin si dritën udhëheqëse të njerëzimit, siç e shpreh në fragmentin e njohur: “Atë herë e mbrapa nisi në botë nji epokë e ré, epoka e vllaznimit të njerzvet e e ligjës s’Unjillit.”

Angazhimi shoqëror dhe politik

Në periudha të turbullta historike, Atë Anton Harapi nuk qëndroi indiferent ndaj fatit të kombit të tij. Ai besonte se feja dhe atdhedashuria duhej të shkonin dorë për dore. Për këtë arsye, ai pranoi të angazhohej në shërbimin publik, duke u bërë pjesë e Këshillit të Lartë të Regjencës gjatë periudhës së Luftës së Dytë Botërore. Megjithatë, përkundër rolit të tij politik, ai nuk e komprometoi kurrë ndershmërinë dhe parimet e tij të palëkundura morale. Nuk pranoi të merrte pagë për detyrën e tij dhe jetoi me përvujtëri deri në fund.
Pas ardhjes në pushtet të regjimit komunist në Shqipëri, Atë Anton Harapi u arrestua dhe u dënua me vdekje nën akuza të fabrikuara, të cilat synonin të shuanin zërat e pavarur dhe frymën e krishterë. Më 20 shkurt 1946, ai u pushkatua në Tiranë, duke dhënë jetën e tij si martir i fesë dhe i atdheut.

Fjala e fundit – një profeci dhe testament shpirtëror

Fjala e fundit e Atë Anton Harapit, përpara pushkatimit, ka mbetur në histori si një profeci e thellë shpirtërore dhe një testament për brezat e ardhshëm: “Shqipnia u pushtue me gjak e dhunë, e me gjak do të mbahet… Por, do të vijnë dita që me paqe e drejtësi do të fitohet.” Këto fjalë nuk ishin vetëm një koment mbi realitetin e hidhur politik të kohës, por një shprehje e shpresës së tij në drejtësinë hyjnore dhe triumfin përfundimtar të së mirës mbi të keqen.
Ai nuk mallkoi, nuk u ligështua, por e mbylli jetën me emrin e Krishtit në buzë, duke dëshmuar dashurinë e tij të palëkundur ndaj Zotit dhe popullit shqiptar. Ky qëndrim i tij i palëkundur e bëri atë jo vetëm martir të Kishës, por edhe një figurë morale të jashtëzakonshme për kombin shqiptar.

Trashëgimia shpirtërore dhe kulturore

Atë Anton Harapi është sot një simbol i besnikërisë ndaj fesë dhe atdheut. Martirizimi i tij nuk është vetëm një përkujtim i periudhës së errët të persekutimeve fetare në Shqipëri, por edhe një burim frymëzimi për të gjithë ata që kërkojnë të jetojnë me dinjitet, moral të lartë dhe besim të patundur. Vepra e tij “Valë mbi valë” mbetet një udhërrëfyes shpirtëror dhe intelektual për ata që kërkojnë të thellohen në misteret e fesë dhe të jetës.
Figura e tij na mëson se e vërteta dhe dashuria për Zotin nuk mund të shtypen me dhunë, dhe se shpirti njerëzor, kur është i mbushur me dritën e Krishtit, nuk mund të mposhtet as nga burgjet, as nga plumbat. Ai ishte dhe mbetet një “martir pa varr – por jo pa lavdi”, një dritë që ndriçon ende në errësirën e padrejtësive historike.

Në përvjetorin e martirizimit të Atë Anton Harapit, jemi të ftuar të reflektojmë mbi dëshminë e tij të jetës, qëndresën dhe besimin e palëkundur në Krishtin. Ai është një shembull i qartë i asaj që shën Pali shkruante: “Luftën e mirë e luftova, vrapimin e kreva, fenë e ruajta.” (2 Tim 4,7). Jeta dhe vepra e tij na ftojnë që edhe ne të mbajmë gjallë idealet e paqes, drejtësisë dhe dashurisë, në një botë që shpesh herë harron rrënjët e saj shpirtërore.
Martirizimi i Atë Anton Harapit nuk është vetëm një plagë në historinë tonë kombëtare, por një dritë shprese që dëshmon se edhe në kohërat më të errëta, shpirti njerëzor mund të qëndrojë i pastër dhe i palëkundur në dritën e së vërtetës dhe dashurisë hyjnore.