chevron_left
-
play_arrow
Radio Atdhetaret Këngët më të zgjedhura
-
play_arrow
Boll
-
play_arrow
Dasma shqiptare Alban Mehmeti
-
play_arrow
Shendrit dielli në shpat e n´lugje Afrim Muqiqi
-
play_arrow
Thrret Prizreni mori Shkoder Fatmira Brecani & Aurela Gaqe
-
play_arrow
Oj molla e kuqe Fatmira Brecani & Artan Kola
-
play_arrow
Hajde mori nuse Abedin Zenuni & Fatmira Brecani
-
play_arrow
Për ju do të këndojmë Abedin Zenuni& Fatmira Brecani & Ervin Gonxhi
-
play_arrow
Potpuri Dasmash Alma Velaj & Suad Shaptafi
-
play_arrow
Mori qikë Arben Gjeloshi & Elvira Fjerza
-
play_arrow
Hajde nuse Aferdita Demaku
Komuniteti Katolik nen Diktaturen e Ahmet Zogut
Armiqësia e shtetit shqiptar ndaj fesë lidhet me vitet ’20 të shekullit XX, kohë kur ai vetë filloi të ekzistonte realisht. Qysh në fund të 1922, Zogu, që po ngrihet në hierarkinë politike, merr masa kundër komunitetit katolik, që në përgjithësi e ka përkrahur atë si individ. Urdhëron mbylljen e disa shkollave katolike dhe përzë nga puna xhandarë, nëpunës dhe funksionarë katolikë.
Më 5 Qershor të vitit 1923 kalon nga parlamenti shqiptar, Statuti Legal i Komuniteteve Fetare, ku Ahmet Zogu është sërish protagonist. I propozoi parlamentit të votonte këtë ligj me të cilin shtetasit shqiptarë si nënshtroheshin më asnjë legjislacioni kanonik, veç ligjeve të shtetit. Në ligj vendoset që kleri aktiv të jetë i kombësisë dhe i etnisë shqiptare. Synohet që shteti të kontrollojë deri administrimin e pasurive të komuniteteve fetare. Revista “Ora e maleve” opozitare me Zogun dhe që e drejton Luigj Gurakuqi gati flet hapur për kryengritje.
Opozita e katolikëve, që zhvillohet gjatë viteve ‘23-’24, përbën dhe gati fillesat antizogiste. Dy revistat kryesore të kulturës katolike “Leka” dhe “Hylli i Dritës”, botuar respektivisht nga jezuitët dhe françeskanët e pësojnë. Ndërkohë, që brenda komuniteteve fetare të krishtera ka zhvillime. Kisha Ortodokse, qysh më 1922, ka filluar një luftë të drejtuar nga peshkopi luftarak Fan Noli, që të presë lidhjet me Patriarkanën greke në Konstadinopojë.
Një vit më vonë, më 1923, është Bashkësia Myslimane që shpall pavarësinë nga Kalifati turk gjatë një Kongresi. Në një Kuvend më të madh më 1929, në Tiranë, të dy besimet shpallin hapur pavarësinë e tyre. Kisha katolike është më stoike. I qëndron pozicionit të saj, pasi ka një strukturë historike kanonike të ndërvarur nga Vatikani. Zogu e rresht për pak luftën dhe në fillim të mbretërimit të tij më 1928, gjërat duken më të qeta.
Në Shqipëri janë të regjistruar plot 1127 xhami dhe 260 teqe e faltore të bektashinjve dhe sekteve të tjerë, e këtyre u shtohen edhe 844 kisha dhe 70 manastire të ortodoksëve, si edhe 147 kisha të katolikëve, nga të cilat 124 kisha vetëm në Shkodër. Po më 1928, Kushtetuta e re dhe Kodi Civil e Penal shënojnë një kthesë për komunitetet. Nga Komunitetet pranohet dekreti i 16 korrikut 1929 mbi formimin e bashkësive fetare.
Në të gjithë zhvillimet janë më indiferentë bektashinjtë, që prej pak vitesh kanë sjellë selinë e tyre në Shqipëri dhe bëjnë aktivitet të qetë. Por, Zogu, vetë, nuk mund të qëndrojë në qetësi. Fut grindjen në komunitetin ortodoks duke i bërë karshillëk Fanarit. Anipse rregullon pak marrëdhënien me katolikët (françeskanë) kundër jezuitëve. Shkon edhe më tej, kur dërgon njerëzit e tij në pritjen që i bëhet primatit françeskan.
Ortodoksët dhe myslimanët luftojnë t’i përkthejnë materialet e liturgjive në shqip, ndërsa katolikët rezistojnë. Dy vjet më vonë, në Censusin e vitit 1930 qeveria zogiste përfshiu edhe pyetje rreth besimit fetar. Sipas statistikave: myslimanët ishin 696.000 vetë, ortodoksët 200.000 vetë kurse katolikët 105.000 vetë.
Megjithatë, konflikti më i madh mes autoriteteve të Tiranës dhe subjekteve fetare fillon për shkollat katolike të mbyllura nga Zogu më 1933 dhe që do rihapen me shumë vështirësi më 1936. Për tre vjet me radhë, veçanërisht katolikët shqiptarë i quajtën të cenuara të drejtat e tyre më të shenjta. Edhe pse realisht, ligji realisht godet të gjithë shkollat e huaja, mes tyre disa nga shkollat myslimane, shkollat e pakicës serbe në veri dhe vllahe në jug, liceun frëng të Korçës apo dhe disa institucione ngritur prej misionarëve amerikanë.
Nisma zbatohet nga një antiklerik i njohur, ministri Mirash Ivanaj, që paradoksalisht kish qenë në shkollë fillore jezuite. Situata u lehtësua më ’36 krejtësisht, pasi Zogu e ndjen që e ka tepruar dhe kjo po ndikon me Italinë, kurse Lidhja e Kombeve më 6 Prill 1935 i tërheq me forcë vëmendjen Shqipërisë. Zogu, gjithsesi, është i pari që e bën realisht laike Shqipërinë, duke mos i lënë terren të gjerë komuniteteve dhe institucioneve fetare.
Mjeshtëria e tij mbetet tek përçarja. Kemi një konflikt të gjatë mes dy tipave të klerit, atij shekullar dhe atij rregulltar, apo ku jezuitët ndjejnë agresivitetin e françeskanëve; ortodoksit kanë zhvillimin mesvete të të rinjve dhe të vjetërve; ashtu si myslimanët ndahen në ata që kanë mbaruar në Al Azhar dhe të tjerët nga një seminar indian.
E sërish, Zogu s’u mjaftua me kaq. Mbi të peshojnë vrasje të klerikëve por edhe sjellje që do t’i vazhdonte egërsisht pasardhësi i tij. Kulmin e arriti më 1937, kur me nxitjen e tij, parlamenti shqiptar merr vendimin për heqjen e perçes për gruan myslimane, elementin që e kish identifikuar komunitetin mysliman përballë të tjerëve.
Gjithsesi, u gjet një arsye që të fashiste dhe këtë masë, ndërkohë që më 1937 iu bënë lëshime dhe Patriarkanës Ekumenike, që njihte këtej e tutje edhe zyrtarisht autoqefalin e kishës ortodokse. Kuptohet, si shpërblim Fanari do kish dy veta të saj në krye të dioqezave shqiptare. Ndërkohë që katolikët filluan që t’i tregonin dhëmbët pak me forcimin e elementit italian në vend.
