play_arrow

keyboard_arrow_right

Listeners:

Top listeners:

skip_previous skip_next
00:00 00:00
playlist_play chevron_left
Go to album
  • play_arrow

    Radio Atdhetaret Këngët më të zgjedhura

  • cover play_arrow

    Boll

  • cover play_arrow

    Dasma shqiptare Alban Mehmeti

  • cover play_arrow

    Shendrit dielli në shpat e n´lugje Afrim Muqiqi

  • cover play_arrow

    Thrret Prizreni mori Shkoder Fatmira Brecani & Aurela Gaqe

  • cover play_arrow

    Oj molla e kuqe Fatmira Brecani & Artan Kola

  • cover play_arrow

    Hajde mori nuse Abedin Zenuni & Fatmira Brecani

  • cover play_arrow

    Për ju do të këndojmë Abedin Zenuni& Fatmira Brecani & Ervin Gonxhi

  • cover play_arrow

    Potpuri Dasmash Alma Velaj & Suad Shaptafi

  • cover play_arrow

    Mori qikë Arben Gjeloshi & Elvira Fjerza

  • cover play_arrow

    Hajde nuse Aferdita Demaku

music_note

ARKEOLOGJI

Kanuni i Lekë Dukagjinit në kulturen botërore

todayFebruary 14, 2025 1

Background
share close
Me termin Kanun mëtohet të shënjohet tërësia e normave të së drejtës dokesore shqiptare. Gjatë të paktën pesë shekujve të fundit e deri më sot, ligjet e pashkruara zakonore u trashëguan brez pas brezi nga pleqtë fisnorë vetëm në mënyra gojore. Botimi i parë i përmbledhjes u bë në shekullin XIX.

E ushtruar qëmoti në të gjitha trevat shqiptare, e drejta dokësore mori emërtime të ndryshme në varësi të trevës etnografike: e Maleve (Kanuni i Lekë Dukagjinit), e Dibrës, e Kurbinit (Kanuni i Skënderbeut), e Bendës, e Lumës, e Çermenikës, e Labërisë (Kanuni i Papa Zhulit, Kanuni i Idriz Sulit) dhe e Çamërisë.

Besa, burrnia dhe nderi kanë një rëndësi kryesore në të drejtën dokesore si gurthemeli i sjelljes personale dhe shoqërore. Me kalimin e kohës, doket kanunore kanë pësuar zhvillimin e tyre historik, janë ndryshuar e plotësuar me norma të reja, në përshtatje me kërkesat e caktuara të zhvillimit ekonomiko-shoqëror. Kanuni udhëzonte të gjitha aspektet e shoqërisë paramoderne shqiptare.

Gjatë periudhave të sundimit nga fuqitë e jashtme të ndryshme, e drejta dokesore shqiptare nuk u asimilua falë funksionit që kishte për mbrojten e interesave të bashkësisë së saj, duke ruajtur në përmbajtjen e saj veçantitë origjinale dhe duke vazhduar të mbijetonte e të zbatohej në praktikë paralelisht me ligjet e tjera.

Në vitet e regjimit komunist Shteti shqiptar i suprimoi me forcën e ligjit praktikat zakonore duke i mënjanuar si “zakone prapanike”. Ushtrimi i normave kanunore u rikthye pas viteve ’90 në viset shqiptare pasi kolapsuan institucionet shtetërore në Shqipëri ushtrimi i së drejtës dokesore u vërejt sidomos në çështjet e lidhura me të drejtën pronësore.

Libri i Kanunit të Lekë Dukagjinit
Libri i Kanunit të Lekë Dukagjinit
  • Shkrimtari shqiptar Ismail Kadare përmend disa herë Kanunin në librat e tij dhe e përdor si temë kryesore të romanit të tij Prilli i Thyer. Ai e përmend gjithashtu në romanin Komisioni i Festës, ku përshkruan masakrën e Manastirit të vitit 1830, si një betejë midis dy perandorive: Kanunit shqiptar me kodin e tij të besës dhe vetë perandorisë Osmane. Sipas Kadaresë, në librin e tij të kritikës letratre “Eskili, ky humbës i madh”, ku humbës i referohet numrit të madh të tragjedive të humbura të Eskilit, ka ngjashmëri të dukshme midis kanunit dhe zakoneve të hakmarrjes (vendetta) në të gjitha vendet mesdhetare.
  • Libri “Deep Waters” nga Barbara Nadel i referohet Kanunit dhe gjakmarrjes.
  • Filmi The Forgiveness of Blood nga Joshua Marston, një dramë e vendosur në Shqipërinë e kohërave moderne, trajton temën e Kanunit. Filmi merret me historinë e dy familjeve nga Shqipëria e Veriut, në gjak me njëra-tjetrën dhe fokusohet kryesisht në ndikimin e gjakmarrjes te fëmijët e njërës familje.
  • Kanuni përmendet në sezonin 6, episodin 9 në Law & Order: Criminal Intent (“Blasters”) si shpjegimi për tërheqjen e papritur të një grupi vrasësish shqiptarë.
  • Kanuni luan një rol kryesor në filmin belg Dosja K.
  • Libri “Virgjëreshat e betuara” i Elvira Dones i refererohet Kanunit dhe praktikës së betimit të virgjërisë nga gratë për t’u pranuar si burra nga të gjithë bashkëfshatarët.
  • Producenti belg Tom Waes vizitoi Shqipërinë në një nga shfaqjet televizive të serialit të tij Reizen Waes. Atij iu shërbye dhi e pjekur dhe iu ofrua koka e dhisë. Sipas rregullave të Kanunit, kështu nderohej miku gjatë darkës.
  • Kanuni referohet në serialin “The Closer” Sezoni 6 | Episodi 14 “The investigation into the Albanian blood feud”.
Referencat

  1. Kanuni nga Wikipedia
  2. Martucci, Donato (2017). “Le consuetudini giuridiche albanesi tra oralità e scrittura”. Palaver. 2. ff. 73–106. 2280-4250
  3. Galaty, Michael L. (2018). Memory and Nation Building: From Ancient Times to the Islamic State. Rowman & Littlefield. ff. 101–102.
  4. Arsovska, Jana (2006). Gender-based Subordination and Trafficking of Women in Ethnic Albanian Context. Garant: Kolor: Journal on moving communities v. 6, n. 1. f. 10 ISBN 90-441-2008-5.
  5. Gawrych 2006, p. 115.
  6. Elezi, Ismet.“Mbledhja e Normave të Kanunit të Labërisë”.
  7. Prilli i thyer, Ismail Kadare.
  8. Komisioni i festës, Ismail Kadare, 1980. Prishtinë: Rilindja
  9. Colafato, Michele (1998). Emozioni e confini per una sociologia delle relazioni etniche.
  10. Kadare, Ismail (2006). Eskili, ky humbës i madh. Tirana: Onufri.
  11. Nadel, Barbara (2002). Deep Waters. Headline Book Pub Limited.
  12. Dones, Elvira (2014). Sworn Virgin. And Other Stories.
  13. Living Proof: Part Two
  14. NWS, VRT (2015-02-20).Deze keer koos Tom Waes zélf de bestemmingen van “Reizen Waes”

Written by: pradm

Rate it

Similar posts